TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
|
Kanun No. 5216 |
|
Kabul Tarihi : 10.7.2004 |
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve
Tanımlar
Amaç
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı, büyükşehir belediyesi
yönetiminin hukukî statüsünü düzenlemek, hizmetlerin plânlı, programlı, etkin,
verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun, büyükşehir belediyesiyle büyükşehir
sınırları içindeki belediyeleri kapsar.
Tanımlar
MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Büyükşehir belediyesi: En az
üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında
koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; idarî ve malî
özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu
tüzel kişisini,
b) Büyükşehir belediyesinin
organları: Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediye encümeni ve
büyükşehir belediye başkanını,
c) İlçe belediyesi: Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan
ilçe belediyesini,
d) İlk kademe belediyesi:
Büyükşehir belediye sınırları içinde ilçe kurulmaksızın oluşturulan ve
büyükşehir ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip
belediyeyi,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Büyükşehir
Belediyesinin Kuruluşu ve
Sınırları
Kuruluş
MADDE 4.- Belediye sınırları içindeki ve bu sınırlara
en fazla 10.000 metre uzaklıktaki yerleşim birimlerinin son nüfus sayımına göre
toplam nüfusu 750.000'den fazla olan il
belediyeleri, fizikî yerleşim durumları ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri
de dikkate alınarak, kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir.
Büyükşehir belediyesinin sınırları
MADDE 5.- Büyükşehir belediyelerinin sınırları, adını
aldıkları büyükşehirlerin belediye sınırlarıdır.
İlçe belediyelerinin sınırları,
bu ilçelerin, büyükşehir belediyesi içinde kalan kısımlarının sınırlarıdır.
İlk kademe belediyelerinin,
büyükşehir belediye sınırları dışında belediye sınırı olamaz.
Büyükşehir belediyesine katılma
MADDE 6.- Büyükşehir belediyesinin sınırları çevresinde
ve aynı il sınırları içinde bulunan belediye ve köylerin, büyükşehir
belediyesine katılması konusunda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır. Bu
durumda katılma kararı, ilgili ilçe veya ilk kademe belediye meclisinin talebi
üzerine, büyükşehir belediye meclisi tarafından alınır.
İmar düzeni ve temel alt yapı
hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda, birinci fıkrada belirtilen belediye
ve köyler, büyükşehir belediye meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının
önerisi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile büyükşehir belediyesi sınırları
içine alınabilir.
Büyükşehir belediyesi sınırları
içine katılan ilçe belediyeleri ile nüfusu 50.000 ve üzerinde olan belediyeler,
büyükşehir ilçe veya ilk kademe belediyesine dönüşür. Diğer belediyeler ile
köylerin tüzel kişiliği kalkar. Tüzel kişiliği kalkan belediyelerin katılacağı
ve köylerin mahalle olarak bağlanacağı belediyeler, Bakanlar Kurulu kararında
belirtilir.
İlçe ve ilk kademe belediyesi
olarak büyükşehir belediye sınırları içine katılan belediyeler, büyükşehir
belediye meclisinde seçiliş sıralarına göre tespit edilecek ilçeler beşte bir,
ilk kademeler onda bir oranında meclis üyesi ile temsil edilirler. Tama
ulaşmayan kesirler dikkate alınmaz. Bu durum ilk mahallî idareler genel seçimine
kadar geçerlidir. Bu belediyelerin başkanları hakkında 12 nci maddenin ikinci
fıkrası hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Büyükşehir
Belediyesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumlulukları
MADDE 7.- Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve
sorumlulukları şunlardır:
a) İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.
b) Çevre düzeni plânına uygun
olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000
ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve
onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun
olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak
değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya
değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve
parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama
imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.
c) Kanunlarla büyükşehir
belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve
onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını
ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve
775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak.
d) Büyükşehir belediyesi
tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir
belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat
vermek ve denetlemek.
e) Belediye Kanununun 68 ve 72
nci maddelerindeki yetkileri kullanmak.
f) Büyükşehir ulaşım ana plânını
yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini
plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde
işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet
ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile
karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini
tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların
belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
g) Büyükşehir belediyesinin
yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım
ve onarımını sağlamak, kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere
cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların
şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve
numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini
gerçekleştirmek.
h) Coğrafî ve kent bilgi
sistemlerini kurmak.
i) Sürdürülebilir kalkınma
ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının
korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve
çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını
belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler
almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların
kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların
ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine
ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak,
işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri
yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya
işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve
bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.
j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil
birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve
içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve
işletmek.
k) Büyükşehir belediyesinin
yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
l) Yolcu ve yük terminalleri,
kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat
vermek.
m) Büyükşehirin bütünlüğüne
hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan
barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri
yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor
kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar
arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda
üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclis kararıyla
ödül vermek.
n) Gerektiğinde sağlık, eğitim
ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına
ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını
yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.
o) Kültür ve tabiat varlıkları
ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve
işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak,
korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
p) Büyükşehir içindeki toplu
taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak,
işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi
ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.
r) Su ve kanalizasyon
hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak
ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda
üretilen suları pazarlamak.
s) Mezarlık alanlarını tespit
etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili
hizmetleri yürütmek.
t) Her çeşit toptancı hallerini
ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek, imar plânında
gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve
denetlemek.
u) İl düzeyinde yapılan plânlara
uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları
büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve
malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı
ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence
yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile
kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden
denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.
v) Sağlık merkezleri,
hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler,
kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri
yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri
kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken
üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil
toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.
y) Merkezî ısıtma sistemleri
kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.
z) Afet riski taşıyan veya can
ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve
yıkmak.
Büyükşehir belediyeleri birinci
fıkranın (c) bendinde belirtilen yetkilerini, imar plânlarına uygun olarak kullanmak
ve ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. Büyükşehir belediyeleri bu
görevlerden uygun gördüklerini belediye meclisi kararı ile ilçe ve ilk kademe
belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler.
İlçe ve ilk kademe
belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır:
a) Kanunlarla münhasıran
büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında
kalan görevleri yapmak ve yetkileri
kullanmak.
b) Büyükşehir katı atık yönetim
plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
c) Sıhhî işyerlerini, 2 nci ve 3
üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini
ruhsatlandırmak ve denetlemek.
d) Birinci fıkrada belirtilen
hizmetlerden; otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak;
yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel
hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; sağlık, eğitim,
kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat
varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan
mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.
e) Defin ile ilgili hizmetleri
yürütmek.
4562 sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Kanunu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi
bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar bu Kanun kapsamı dışındadır.
MADDE 8.- Büyükşehir içindeki alt yapı hizmetlerinin
koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da
görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve
kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin katılacağı alt yapı
koordinasyon merkezi kurulur. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye başkanları
kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon
merkezlerine üye olarak katılırlar. Alt yapı koordinasyon merkezi
toplantılarına ayrıca gündemdeki
konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda
üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun) temsilcileri de davet edilerek
görüşleri alınır.
Alt yapı koordinasyon merkezi,
kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar tarafından büyükşehir içinde
yapılacak alt yapı yatırımları için kalkınma plânı ve yıllık programlara uygun
olarak yapılacak taslak programları birleştirerek kesin program hâline getirir.
Bu amaçla, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar alt yapı koordinasyon
merkezinin isteyeceği coğrafî bilgi sistemleri dâhil her türlü bilgi ve belgeyi
vermek zorundadırlar. Kesin programlarda birden fazla kamu kurum ve kuruluşu
tarafından aynı anda yapılması gerekenler ortak programa alınır. Ortak programa
alınan alt yapı hizmetleri için belediye ve diğer bütün kamu kurum ve
kuruluşlarının bütçelerine konulan ödenekler, alt yapı koordinasyon merkezi
bünyesinde oluşturulacak alt yapı yatırım hesabına aktarılır.
Ortak programa alınan hizmetler
için kamu kurum ve kuruluş bütçelerinde yeterli ödeneğin bulunmadığının
bildirilmesi durumunda, büyükşehir belediyesi veya ilgisine göre bağlı kuruluş
bütçelerinden bu hizmetler için kaynak ayrılabilir. Kamu kurum ve kuruluşları
alt yapı ortak yatırım hizmetleri için harcanan miktarda ödeneği, yeniden
değerleme oranını da dikkate alarak ertesi yıl bütçesinde ayırır. Ayrılan bu
ödenek belediye veya ilgili bağlı kuruluşunun hesabına aktarılır. Bu bedel
ödenmeden ilgili kamu kurum veya kuruluşu, büyükşehir belediyesi sınırlarında
yeni bir yatırım yapamaz.
Ortak programa alınmayan
yatırımlar için bakanlıklar, ilgili belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşları
alt yapı koordinasyon merkezi tarafından belirlenen programa göre harcamalarını
kendi bütçelerinden yaparlar.
Koordinasyon merkezleri
tarafından alınan ortak yatırım ve toplu taşımayla ilgili kararlar, belediye ve
bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.
Alt yapı koordinasyon merkezinin
çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş
temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
İçişleri Bakanlığı, çıkarılacak bu yönetmeliğin, alt yapı yatırım hesabının
kullanılması ve ödenek tahsisi ve aktarmasına ilişkin kısımları hakkında,
Maliye Bakanlığı ve Devlet Plânlama Teşkilâtı Müsteşarlığının görüşünü alır.
Ulaşım hizmetleri
MADDE 9.- Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve
demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde
yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin
başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin
katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe
belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde
koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım koordinasyon merkezi
toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşlarının (oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun)
temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine
verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile
taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının
tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik
komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.
Ulaşım koordinasyon merkezi
kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.
Ulaşım koordinasyon merkezi
tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu
kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.
Koordinasyon merkezinin çalışma
esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri,
İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Büyükşehir belediyelerine bu
Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
Büyükşehir belediyesinin yetkileri ve imtiyazları
MADDE 10.- Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyeleri;
görevli oldukları konularda bu Kanunla birlikte Belediye Kanunu ve diğer
mevzuat hükümleri ile ilgisine göre belediyelere tanınan yetki, imtiyaz ve
muafiyetlere sahiptir.
Büyükşehir belediyesinin imar denetim yetkisi
MADDE 11.- Büyükşehir belediyesi, ilçe ve ilk kademe
belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemeye yetkilidir. Denetim yetkisi,
konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiğinde
bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve
belgeler en geç onbeş gün içinde verilir. İmar uygulamalarının denetiminde kamu
kurum ve kuruluşlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşlarından yararlanılabilir.
Denetim sonucunda belirlenen
eksiklik ve aykırılıkların giderilmesi için ilgili belediyeye üç ayı geçmemek
üzere süre verilir. Bu süre içinde eksiklik ve aykırılıklar giderilmediği
takdirde, büyükşehir belediyesi eksiklik ve aykırılıkları gidermeye yetkilidir.
Büyükşehir belediyesi tarafından
belirlenen ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar, gerekli işlem
yapılmak üzere ilgili belediyeye bildirilir. Belirlenen imara aykırı uygulama,
ilgili belediye tarafından üç ay içinde giderilmediği takdirde, büyükşehir
belediyesi 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 32 ve 42 nci
maddelerinde belirtilen yetkilerini
kullanma hakkını haizdir. Ancak 3194 sayılı Kanunun 42 nci madde
kapsamındaki konulardan dolayı iki kez ceza verilemez.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Büyükşehir Belediyesinin
Organları
Büyükşehir belediye meclisi
MADDE 12.- Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir
belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere
göre seçilen üyelerden oluşur.
Büyükşehir belediye başkanı
büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup,
büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye
meclisinin doğal üyesidir.
Büyükşehir ilçe ve ilk kademe
belediye meclisleri ile bunların çalışma usul ve esaslarına ilişkin diğer
hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.
Meclis toplantısı
MADDE 13.- Büyükşehir belediye meclisi, her ayın ikinci
haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde
toplanır. Kasım ayı toplantısı dönem başı toplantısıdır.
Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı
süresi en çok yirmi, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür.
Mutat toplantı yeri dışında
toplanılmasının zorunlu olduğu durumda üyelere önceden bilgi vermek kaydıyla
belediye hudutları dahilinde meclis başkanının belirlediği yerde toplantı
yapılır. Ayrıca, toplantının yeri ve zamanı mutat usullerle belde halkına
duyurulur.
Meclis kararlarının kesinleşmesi
MADDE 14.- Büyükşehir belediye başkanı, hukuka aykırı
gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek
yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir.
Yeniden görüşülmesi istenilmeyen
kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam
sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir.
Büyükşehir belediye başkanı,
meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya
başvurabilir.
Kararlar, kesinleştiği tarihten
itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine
gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.
Mülkî idare amiri hukuka aykırı
gördüğü kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargı mercilerine başvurabilir.
İlçe ve ilk kademe belediye
meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar dışındaki kararları dayanak
belgeleriyle birlikte büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Büyükşehir
belediye başkanı, yedi gün içinde, gerekçesini de belirterek hukuka aykırı
gördüğü kararların yeniden görüşülmesini isteyebilir. İlgili meclis, üye tam
sayısının salt çoğunluğu ile kararında ısrar ederse karar kesinleşir.
Kesinleşen kararlar yedi gün
içinde büyükşehir belediyesine gönderilir. Belediye başkanı, kesinleşen kararın
iptali için on gün içinde idarî yargı merciine başvurabilir.
Büyükşehir kapsamındaki ilçe ve
ilk kademe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararlar,
kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından
nazım imar plânına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek
kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına gönderilir.
İhtisas komisyonları
MADDE 15.- Büyükşehir belediye meclisi, her dönem başı
toplantısında, üyeleri arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden
oluşan ihtisas komisyonları kurabilir.
İhtisas komisyonları, her siyasî
parti grubunun ve bağımsız üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki üye
sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur. İmar ve
bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu, plân ve bütçe komisyonu,
eğitim, kültür, gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonunun kurulması
zorunludur.
Meclis toplantısını müteakip
imar komisyonu en fazla on işgünü, diğer komisyonlar ise beş iş günü toplanarak
kendisine havale edilen işleri sonuçlandırır. Komisyon bu sürenin sonunda
raporunu meclise sunmadığı takdirde, konu meclis başkanlığı tarafından doğrudan
meclis gündemine alınır.
Komisyon çalışmalarında uzman
kişilerden yararlanılabilir. Gündemdeki konularla ilgili olmak üzere; kurum
temsilcileri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversitelerin ilgili bölümlerinin,
sendikalar (oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun, sendika
konfederasyonunun bulunduğu yerde konfederasyonun) ve uzmanlaşmış sivil toplum örgütlerinin temsilcileri ile davet
edilen uzman kişiler, oy hakkı olmaksızın ihtisas komisyonu toplantılarına
katılabilir ve görüş bildirebilir.
İhtisas komisyonlarının görev
alanına giren işler bu komisyonlarda görüşüldükten sonra büyükşehir belediye
meclisinde karara bağlanır.
Komisyon raporları alenîdir,
çeşitli yollarla halka duyurulur ve isteyenlere büyükşehir belediye meclisi
tarafından belirlenecek maliyet bedeli karşılığında verilir.
Büyükşehir belediye encümeni
MADDE 16.- Büyükşehir belediye encümeni, belediye
başkanının başkanlığında, belediye meclisinin her yılın ilk olağan
toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye
ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye
başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.
Belediye başkanının katılamadığı
toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter başkanlık eder.
Büyükşehir belediye encümeninin
başkanı ve seçilmiş üyelerine, (12.000) gösterge rakamının Devlet memur
aylıkları için belirlenen katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık
brüt ödenek verilir. Encümenin memur üyelerine bu miktarın yarısı ödenir.
Büyükşehir belediye başkanı
MADDE 17.- Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir
belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir
belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir
belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir.
Büyükşehir belediye başkan
vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre belirlenir. Ancak, büyükşehir
kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye başkanları büyükşehir belediye başkan
vekili olamaz.
Büyükşehir ve büyükşehir
kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye başkanları görevlerinin devamı
süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz;
profesyonel spor klüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.
Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri
MADDE 18.- Büyükşehir belediye başkanının görev ve
yetkileri şunlardır:
a) Belediye teşkilatının en üst
amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin
hak ve menfaatlerini korumak.
b) Belediyeyi stratejik plâna
uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak,
bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye
faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve
değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
c) Büyükşehir belediye meclisi
ve encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.
d) Bu Kanunla büyükşehir
belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde
uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak.
e) Büyükşehir belediyesinin ve
bağlı kuruluşları ile işletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak,
büyükşehir belediyesi ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin bütçe
tasarılarını, bütçe üzerindeki değişiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap
cetvellerini hazırlamak.
f) Büyükşehir belediyesinin hak
ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak.
g) Yetkili organların kararını
almak şartıyla, büyükşehir belediyesi adına sözleşme yapmak, karşılıksız
bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.
h) Mahkemelerde davacı veya
davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükşehir belediyesini temsil etmek,
belediye ve bağlı kuruluş avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.
i) Belediye personelini atamak,
belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek.
j) Gerektiğinde bizzat nikâh
kıymak.
k) Diğer kanunların belediye
başkanlarına verdiği görev ve yetkilerden büyükşehir belediyesi görevlerine
ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.
l) Gerektiğinde görev ve
yetkilerinden bir veya birkaçını ilçe veya ilk kademe belediye başkanına
devretmek.
m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar
için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak
üzere özürlü merkezleri oluşturmak.
Büyükşehir belediyelerinin 7 nci
maddeye göre ilçe ve alt kademe belediyelerine görevlerini devretmeleri için büyükşehir
belediye başkanının uygun görüşü aranır.
Belediye başkanlığının sona ermesi
MADDE 19.- Belediye Kanunundaki hükümler saklı kalmak
kaydıyla büyükşehir belediye meclisinin feshine neden olan eylem ve işlemlere
katılan büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediye başkanlarının görevlerine
Danıştay kararıyla son verilir.
Danışmanlar
MADDE 20.- Nüfusu ikimilyonu aşan büyükşehir belediyelerinde
on, diğer büyükşehir belediyelerinde beşi geçmemek üzere başkan danışmanı
görevlendirilebilir. Danışman olarak görevlendirileceklerin en
az dört yıllık
yüksek öğrenim kurumlarından mezun
olması şarttır. Danışman olarak
görevlendirilme, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma
dahil, ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmez. Danışmanların görev
süreleri sözleşme süresi ile sınırlıdır. Ancak bu süre belediye başkanının
görev süresini aşamaz.
Danışmanlara, her türlü ödemeler
dâhil, büyükşehir belediyesi genel sekreterine ödenen brüt aylık miktarının %
75'ini aşmamak üzere belediye meclisinin belirlediği miktarda brüt ücret
ödenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Büyükşehir
Belediyesi Teşkilâtı ve Personeli
Büyükşehir belediyesi teşkilâtı
MADDE 21.- Büyükşehir belediyesi teşkilâtı; norm kadro
esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları ve
müdürlüklerden oluşur.
Birimlerin kurulması, kaldırılması
veya birleştirilmesi büyükşehir belediyesi meclisinin kararı ile olur.
Büyükşehir belediyesinde başkan
yardımcısı bulunmaz. Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi
için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, nüfusu üçmilyonun üzerindeki
büyükşehir belediyelerinde en fazla beş, diğerlerinde en fazla üç genel
sekreter yardımcısı atanabilir.
Büyükşehir belediyesinde
hizmetlerin yürütülmesi belediye başkanı adına onun direktifi ve sorumluluğu
altında mevzuat hükümlerine, belediyenin amaç ve politikalarına, stratejik plânına
ve yıllık programlarına uygun olarak genel sekreter ve yardımcıları tarafından
sağlanır.
Personel istihdamı
MADDE 22.- Büyükşehir belediyesi personeli büyükşehir
belediye başkanı tarafından atanır.
Personelden müdür ve üstü unvanlı olanlar ilk toplantıda büyükşehir
belediye meclisinin bilgisine sunulur.
Genel sekreter, belediye
başkanının teklifi üzerine İçişleri Bakanı tarafından atanır. Genel sekreter
kadrosuna atananlar, genel idare hizmeti sınıfına dahil bakanlık genel
müdürleri, genel sekreter yardımcısı kadrosuna atananlar ise bakanlık bağımsız
daire başkanları için ilgili mevzuatında öngörülen tüm haklardan aynen
yararlanırlar.
Büyükşehir belediyesi daire
başkanları, bağlı genel müdürlüklerin daire başkanlarının yararlandığı makam ve
görev tazminatından aynen yararlanırlar.
Sözleşmeli ve işçi statüsünde
çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur
sayısının % 10'unu ve Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (30.000)
gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere hastalık ve
yıllık izinleri dahil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak
encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Malî Hükümler
Büyükşehir belediyesinin gelirleri
MADDE 23.- Büyükşehir belediyesinin gelirleri şunlardır:
a) Genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden ilçe ve ilk kademe belediyelerine verilen paylardan Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek oranlar içinde ayrılarak İller Bankası tarafından gönderilecek pay.
b) Büyükşehir belediye sınırları
içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden Maliye
Bakanlığı tarafından hesaplanıp, ertesi ayın sonuna kadar ilgili büyükşehir
belediyesine yatırılacak % 5 pay.
c) 2464 sayılı Belediye
Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince
tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisinin
% 20’si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, %
30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe ve ilk kademe belediyelerine
ayrıldıktan sonra kalan % 50'si.
d) Büyükşehir belediyesine
bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile
yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve
harçları.
e) 7 nci maddenin birinci
fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alanlara cephesi bulunan
binalar üzerindeki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve
bakım ücretleri.
f) 7 nci maddenin (f) bendine
göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe
ve ilk kademe belediyelerine,
nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si.
g) Hizmetlerin büyükşehir
belediyesi tarafından yapılması şartıyla 2464 sayılı Belediye Gelirleri
Kanununda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon
harcamalarına katılma payları.
h) Kira, faiz ve ceza gelirleri.
i) Kamu idare ve müesseselerinin
yardımları.
j) Bağlı kuruluşların kesin
hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında oluşan fazlalık sonucu
aktarılacak gelirler.
k) Büyükşehir belediyesi
iktisadî teşebbüslerinin safi hasılâtından büyükşehir belediye meclisi
tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler.
l) Büyükşehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri.
m) Yapılacak hizmetler karşılığı
alınacak ücretler.
n) Şartlı ve şartsız bağışlar.
o) Diğer gelirler.
Bakanlar Kurulu, birinci
fıkranın (b) bendindeki % 5 pay oranını iki katına kadar artırmaya veya kanunî
haddine indirmeye yetkilidir. Bu payın %75'i bu tutardan düşülerek doğrudan
ilgili belediye hesabına, kalan %25'i ise büyükşehir belediyelerine nüfuslarına
göre dağıtılır. Hesaplama ve dağıtım işlemleri Maliye Bakanlığınca yapılır.
Büyükşehir belediyeleri ve bağlı
kuruluşları ile ilçe ve ilk kademe
belediyeleri; tahsil ettikleri vergiler ve benzeri malî yükümlülüklerden
birbirlerine ödemeleri gereken paylar ile su, atık su ve doğalgaz bedellerini
zamanında yatırmadıkları takdirde,
ilgili belediye veya bağlı kuruluşun
talebi üzerine söz konusu tutar, İller Bankası tarafından, yükümlü
belediyenin genel bütçe vergi gelirleri payından kesilerek alacaklı belediyenin
hesabına aktarılır. Gecikmeden kaynaklanacak faiz ve benzeri her türlü zararın
tazmini ile ilgili olarak büyükşehir belediye başkanı ve sayman şahsen
sorumludur. Bu fıkra hükmü, ilçe ve ilk kademe belediyeleri hesabına yapılacak
her türlü aktarmaları zamanında yapmayan büyükşehir belediye başkanı, bağlı
kuruluş genel müdürleri ve saymanları hakkında da uygulanır.
Büyükşehir belediyesinin giderleri
MADDE 24.- Büyükşehir belediyesinin giderleri şunlardır:
a) Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapılan giderler.
b) Belediye personeline ve
belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur
hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler.
c) İlçe, ilk kademe belediyeleri
ile bağlı kuruluşlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri.
d) Her türlü alt yapı, yapım,
onarım ve bakım giderleri.
e) Belediye zabıta ve itfaiye
hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak giderler.
f) Vergi, resim, harç, katılma
payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili
için yapılacak giderler.
g) Belediyenin kuruluşuna
katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı ile üyelik aidatı
giderleri.
h) Mezarlıkların tesisi,
korunması ve bakımına ilişkin giderler.
i) Faiz, borçlanmaya ilişkin
diğer ödemeler ve sigorta giderleri.
j) Dar gelirli, yoksul, muhtaç
ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.
k) Dava takip ve icra giderleri.
l) Temsil, tören, ağırlama ve
tanıtım giderleri.
m) Avukatlık, danışmanlık ve
denetim ödemeleri.
n) Kamu yararı görülen konularda
yurt içi ve yurt dışı kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle
birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri.
o) Spor, sosyal, kültürel ve
bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.
p) Büyükşehir belediye
hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri.
r) Kanunla verilen görevler ve
hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler.
Büyükşehir belediye bütçesi
MADDE 25.- Büyükşehir belediye bütçesi ile ilçe ve ilk
kademe belediyelerinden gelen bütçeler büyükşehir belediye meclisine sunulur ve
büyükşehir belediye meclisince yatırım ve hizmetler arasında bütünlük
sağlayacak biçimde aynen veya değiştirilerek kabul edilir.
Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe
belediye bütçeleri, büyükşehir belediye meclisinde aynı toplantı döneminde ve
birlikte görüşülerek karara bağlanır ve tek bütçe hâlinde bastırılır.
Büyükşehir belediye meclisi,
ilçe ve ilk kademe belediyelerinin bütçelerini kabul ederken;
a) Bütçe metnindeki kanun, tüzük
ve yönetmeliklere aykırı madde ve
ibareleri çıkarmaya veya değiştirmeye,
b) Belediyenin tahsile yetkili
olmadığı gelirleri çıkarmaya, kanunî sınırlar üzerinde veya altında belirlenmiş
olan vergi ve harçların oran ve miktarlarını kanunda öngörülen sınırlarına
çekmeye,
c) Kesinleşmiş belediye borçları
için bütçeye konulması gerekip de konulmamış ödeneği eklemeye,
d) Ortak yatırım programına
alınan yatırımlar için gerekli ödeneği eklemeye,
Yetkilidir.
Büyükşehir belediye meclisince
ilçe ve ilk kademe belediye bütçelerinde yapılan değişikliklere karşı on gün
içinde Danıştaya itiraz edilebilir. Danıştay, itirazı otuz gün içinde karara
bağlar.
Bütçenin hazırlanması ve
uygulanmasına ilişkin diğer hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.
Şirket kurulması
MADDE 26.- Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev
ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye
şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında
yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim
kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, kendine ait büfe,
otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı
kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin
% 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu
hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle
işletilmesini devredebilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon
MADDE 27.- Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında
hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon, büyükşehir
belediyesi tarafından sağlanır. Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyeleri
arasında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili ihtilâf çıkması durumunda,
büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya
yetkilidir.
Yeni kurulan büyükşehir
belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel
tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler
arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir belediye meclisi tarafından
belirlenir.
Büyükşehir belediyesi mücavir
alanlarının ilçe ve ilk kademe belediyeleri arasındaki bölüşümü büyükşehir
belediye meclisince yapılır.
Büyükşehir belediyesi, 7 nci maddede sayılan hizmetleri, malî ve teknik imkânları çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanlarını dikkate alarak, bu hizmetlerden yararlanacak büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dengeli olarak yürütmek zorundadır. İlçe veya ilk kademe belediyelerine ait görevlerden bir veya birkaçı, bedeli kendileri tarafından karşılanmak ve istekte bulunmak kaydıyla, büyükşehir belediye meclisinin kararına dayanarak, ortaklaşa veya bizzat büyükşehir belediyesi tarafından yapılabilir.
Büyükşehir belediyesi, ilçe ve
ilk kademe belediyeleri ile ortak projeler geliştirebilir ve yatırım yapabilir.
Büyükşehir belediyesi, kesinleşmiş en son yıl bütçe gelirinin % 3’ünü aşmamak
ve bütçede ödeneği ayrılmış olmak şartıyla, ilgili belediyenin yatırım
programında yer alan projelerin finansmanı için büyükşehir belediye başkanının
teklifi ve meclisin kararıyla ilçe ve
ilk kademe belediyelerine malî ve aynî yardım yapabilir.
Büyükşehir belediyesi ile bağlı
kuruluşları, belediye başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını
karşılayabilir. Bu şekildeki ödünç vermelerde faiz uygulanmaz.
Yapılacak herhangi bir yatırımın
büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşlarından bir veya birkaçını aynı anda
ilgilendirdiği ve tek elden yapılmasının maliyetleri düşüreceğinin anlaşıldığı
durumlarda, büyükşehir belediye meclisi, yatırımı kuruluşlardan birinin
yapmasına karar verebilir. Bu takdirde yatırımın ilgili diğer kurumu
ilgilendiren kısmına ait harcama tutarı o kurumun hesabında borç, yatırımcı
kuruluş hesabında alacak olarak gösterilir.
Diğer hükümler
MADDE 28.- Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu
kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir, büyükşehir ilçe ve
ilk kademe belediyeleri hakkında da uygulanır.
Değiştirilen hükümler
MADDE 29.- 18.1.1984 tarihli ve 2972 sayılı Mahallî
İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun
4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 4.- Büyükşehir belediye başkanının seçiminde, seçim çevresi büyükşehir belediye sınırları içidir.
Büyükşehir belediye sınırları
içindeki ilçe ve ilk kademe belediye başkanı ve belediye meclis üyelerinin
seçimlerinde seçim çevreleri, ilçe ve ilk kademe belediyesinin sınırları
içidir.
MADDE 30.- 2972 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (a)
bendindeki "her ilçe" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve ilk
kademe belediyesi" ibaresi eklenmiştir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 31.- 27.6.1984 tarihli ve 3030 sayılı Büyük Şehir
Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek
Kabulü Hakkında Kanun ile aynı Kanunun ek ve değişiklikleri; 9.8.1983 tarihli
ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin üçüncü paragrafı yürürlükten
kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1.- Büyükşehir belediyeleri, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde büyükşehirin 1/25.000 ölçekli
nazım imar plânlarını yapar veya yaptırır.
GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte;
büyükşehir belediye sınırları, İstanbul ve Kocaeli ilinde, il mülkî sınırıdır.
Diğer büyükşehir belediyelerinde, mevcut valilik binası merkez kabul edilmek ve
il mülkî sınırları içinde kalmak şartıyla, nüfusu birmilyona kadar olan
büyükşehirlerde yarıçapı yirmi kilometre, nüfusu birmilyondan ikimilyona kadar
olan büyükşehirlerde yarıçapı otuz kilometre, nüfusu ikimilyondan fazla olan
büyükşehirlerde yarıçapı elli kilometre olan dairenin sınırı büyükşehir
belediyesinin sınırını oluşturur.
Bu sınırlar içerisinde kalan
ilçeler büyükşehir ilçe belediyeleri, beldeler büyükşehir ilk kademe
belediyeleri haline gelir. Bu belediyeler hakkında bu Kanun ile Belediye
Kanununun belediyelerin tüzel kişiliklerinin kaldırılmasına veya başka bir
belediyeye katılmasına ilişkin hükümleri uygulanmaz.
Bu sınırlar içinde kalan
köylerin tüzel kişiliği sona ererek mahalleye dönüşür. Bu şekilde oluşan
mahallelerin katılacağı ilçe veya ilk kademe belediyesi, büyükşehir belediye
meclisince belirlenir. Orman köylerinin tüzel kişiliği devam eder. Ancak
ormanlarla ilgili diğer kanun hükümleri saklı kalmak üzere bu köyler imar
bakımından büyükşehir belediyesinin mücavir alanı sayılırlar. Bu köylerde su ve
kanalizasyon hizmetlerini yürütme görev ve yetkisi ilgili büyükşehir
belediyesine bağlı su ve kanalizasyon idaresine aittir.
Birinci fıkra gereğince
büyükşehir belediyesi kapsamına alınan ilçelerin mülkî sınırları içinde kalan
belediye ve köyler ile, büyükşehir belediyesi kapsamına alınan belediyelerin
mücavir alan sınırları içerisinde bulunan köylerden; birinci fıkrada belirtilen
mesafelerin dışında kalan belediye ve köyler, bu Kanunun yayımı tarihinden
itibaren altı ay içinde belediye meclisi veya köy ihtiyar heyetinin talebi
üzerine büyükşehir belediye meclisinin kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı
ile başka bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir belediye sınırları içine
alınabilir. Bu köylerin mahalle olarak hangi ilçe veya ilk kademe belediyesine
katılacakları aynı meclis kararında gösterilir.
Birinci fıkra gereğince
büyükşehir kapsamına alınan belediyelerin sınırlarında yerleşim düzeni
gerekleri dikkate alınarak bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir sene
içinde büyükşehir belediye meclisinin talebi üzerine İçişleri Bakanlığınca
gerekli değişiklikler yapılabilir.
Büyükşehir belediye sınırlarına
alınan belediyelerin organları büyükşehir belediyesi ilçe veya ilk kademe
belediyesi organları; köy muhtar ve ihtiyar heyeti ise mahalle muhtar ve
ihtiyar heyeti olarak ilk mahalli idareler genel seçimine kadar görevlerine
devam ederler.
Tüzel kişiliği kalkan köylerin
malvarlıkları hak, alacak ve borçları mahalle olarak katıldıkları belediyeye
devredilir.
Büyükşehir belediye kapsamına alınma nedeniyle meydana gelecek mülki sınır değişiklikleri katılma durumuna uygun olarak 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu hükümlerine göre çözülür.
GEÇİCİ MADDE 3.- Büyükşehir belediyeleri ve bunlara bağlı
kuruluşlar ile sermayesinin %
50'sinden fazlası büyükşehir belediyelerine ait şirketlerin; 30.6.2004 tarihi
itibariyle kamu kurum ve kuruluşlarına olan kamu ve özel hukuka tabi
alacakları, bunların diğer kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçlarına karşılık
olmak üzere bu Kanunun yayımını izleyen altı ay içinde mahsup edilir. Bu madde
kapsamındaki alacak ve borç ifadesi bu alacak ve borçlara ilişkin fer’ileri ve
cezaları da kapsar.
Yukarıdaki fıkra kapsamında yer
alan kuruluşların mahsup işlemine konu olan veya olmayan borçları, genel bütçe
vergi gelirlerinden her ay ayrılacak paylarının % 40'ını geçmemek üzere kesinti
yapılarak tahsil edilir.
Bu maddeye göre yapılacak mahsup
ve kesinti işlemleri yılı bütçe kanunları ile ilişkilendirilmeksizin ilgili
kuruluş ile uzlaşma komisyonu tarafından belirlenir; Hazine Müsteşarlığının
bağlı olduğu Bakanın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından karara
bağlanır. Bakanlar Kurulu, ilgili kuruluşların borç ödeme kapasitelerini de
dikkate alarak ödenecek tutarları taksitlendirmeye, taksitlendirilen kısma Kanunun
yayımını izleyen günden itibaren zam ve faiz uygulatmamaya, bu borçların fer’i
ve cezalarını geçmemek üzere indirim yapmaya yetkilidir.
Uzlaşma komisyonu Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan tarafından görevlendirilecek bir başkan ile
İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı,
Hazine Müsteşarlığı, Sayıştay Başkanlığı ve İller Bankasından birer temsilciden
oluşur. Büyükşehir belediyeleri için ayrıca uzlaşma komisyonu kurulmaz.
Belediyeler için kurulan komisyon büyükşehir belediyeleri için de görev
yapar.
GEÇİCİ MADDE 4.- Bu Kanunun yayımı tarihinde profesyonel spor
kulüplerinin başkanlığını yapan veya yönetiminde bulunan belediye başkanları,
en geç 1.1.2005 tarihine kadar bu kulüplerin başkanlığından ve yönetimindeki
görevlerinden ayrılırlar.
Yürürlük
MADDE 32.- Bu Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi 1.1.2005
tarihinde, aynı maddenin ikinci fıkrası yayımını izleyen ay başında, diğer
maddeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.